De artikels in De Morgen
Schade bij kunstenaars en cultuurwerkers door crisis is enorm
‘Alsof we een marathon lopen waarbij de eindmeet steeds verschoven wordt’
Herbeluister het interview met Pascale Wille op VRT NWS
NOTA ‘Anonieme Screening Corona Troubles’ – uitleg bij de cijfers (powerpoint)
Begin april lanceerde Gents Kunstenoverleg een bevraging gericht naar de problemen bij kunstenaars, artiesten en cultuurwerkers. Dit schrijven bundelt de voornaamste problemen, en is een synthese van de resultaten in de Powerpoint => https://gentskunstenoverleg.be/wp-content/uploads/2021/04/Resultaten-Hulplijn-FINAAL.pdf
Algemene cijfers (leeftijd/kunstdiscipline/statuut/…)
232 personen vulden de bevraging in. (3/4de kunstenaars/artiesten – 1/4de cultuurwerkers). Ze deden dit anoniem en hoofdzakelijk via het online vragenformulier dat op de website van Gents Kunstenoverleg te vinden was. Slechts een tiental personen belden in via de beschikbare telefoonlijn op 6, 7 en 8 april die vanuit Bij De Vieze Gasten werd gehost door collega-kunstenaars maar voornamelijk door cultuurwerkers uit de Gentse Cultuurhuizen.
Van de 232 personen zijn 79% woonachtig in Gent. 16% woont buiten Gent. 4% gaf geen antwoord op deze vraag. Qua leeftijd bereikten we een diverse groep met 64,7% tussen de 30-50 jaar, maar ook jongeren (13,4% jonger dan 30 jaar) als 50-plussers (22%). We bereikten een grote groep kunstenaars die al meer dan 10 jaar werkzaam is in de sector (70%). We durven te concluderen dat we met deze bevraging een groep ervaren personen hebben bereikt.
Ook op vlak van disciplines geven deze cijfers een weerspiegeling van onze sector. Podiumkunsten is duidelijk het meest vertegenwoordigd en bundelt dan ook dans, theater en muziek. Ook individuen uit Beeldende Kunsten werden bereikt. Literatuur/Poëzie en Fotografie zijn ondervertegenwoordigd. Ook bij Film/Documentaire is een groter bereik noodzakelijk. (Note: personen konden meerdere antwoorden aanduiden)
Als we kijken naar het sociaal hoofdstatuut bij de bevraagde groep, zien we een grote verscheidenheid. 29,8% zijn zelfstandig in hoofd- of bijberoep, 24,6% zijn werknemers, 20,3% heeft een kunstenaarsstatuut. 25,3% heeft geen ‘vast sociaal hoofdstatuut’ en werkt met tijdelijke contracten. 5,2% aangeeft werkloos te zijn en 2,6% is student.
Corona Troubles
We polsten eerst naar een algemeen gevoel. Daarvan hebben we terugkerende woorden in een woordenwolk gestoken. Zie Powerpoint. * hoe groter de woorden, hoe meer ze aan bod kwamen.
Bij de vraag ‘Op welk vlak ervaar je momenteel de grootste problemen?’ treedt duidelijk het mentale en ‘gebrek aan perspectief’ op de voorgrond. Daarna zijn ‘financiële problemen’ en het ‘gebrek aan netwerk’ het meest aangeduid. Ook ‘gebrek aan informatie en kennisdeling’*, ‘communicatie met de hulpkas/vakbond’ en ‘controle door RVA, VDAB’ is een probleem. (* informatie tot bij de doelgroep brengen, blijft een werkpunt)
Ondanks de problemen op mentaal vlak geeft 90% van de bevraagden wel aan ‘aan het werk’ te zijn. Al werd niet gespecificeerd of het om betaalde opdrachten gaat. Ook de frequentie werd niet bevraagd. Als we echter naar de financiële situatie van de bevraagden kijken, dan geeft maar liefst 62% van de bevraagden aan minder dan 1.500 euro netto te verdienen. 1/4de zelfs minder dan 1.000 euro. 8% verdient minder dan 500 euro. (Note: 9% vulde deze vraag niet in)
Bovendien geeft ongeveer 40% aan dat dit geen regelmatige, betrouwbare bron van inkomsten is. (afhankelijk van werk of auteursrechten). Niettegenstaande heet 62% van de bevraagden nog geen ander werk gezocht. Van de 38% die dat wel deden, zocht 22% naar werk binnen de cultuursector, 16% erbuiten.
Als we dieper ingaan op de financiële situatie, dan valt op dat slechts 108 personen (46,8%) aangeeft dat het inkomen voldoende is. Maar liefst 88 van de 232 bevraagden gebruikt reservemiddelen, spaargeld/noodkas. 47 personen (20,3%) heeft een inkomen maar geven aan dat dat niet voldoende is, 12 personen hebben helemaal geen inkomen. De grootste hap uit het maandelijkse beschikbare budget gaat naar de woning, in de vorm van huur of een lening (66%).
Wanneer we vragen naar de inkomstenprognose de komende maanden geeft 48% aan het nog even vol te houden tot men weer aan de slag kan, maar 20% geeft aan het niet meer lang vol te houden, 16% ziet de situatie heel somber in.
Ondersteuning / kansen
Tot slot vroegen we om 3 thema’s aan te duiden waar men op korte termijn ondersteuning zou kunnen gebruiken. Naast de meest logische, zijnde ‘financiële steun’, komen 3 pistes toch sterk naar voor: ‘Artistieke impulsen’, ‘Ruimte om te werken’ en ‘Zakelijke Informatie’ (zeker als we ‘hulp bij boekhouding’ hierbij rekenen). ‘Voedselhulp’ en ‘een plek om te slapen’ komen helaas overeen met de 12 personen die aangeven geen inkomen te hebben.
Conclusies
Er is dringend perspectief nodig. Onze mensen moeten zowel omwille van het mentale als omwille van het financiële terug aan de slag. Er is geen andere optie. Zoniet dreigen nog meer artiesten, kunstenaars en cultuurwerkers in de problemen te komen.
Maar ook op lange termijn is er werk aan de winkel. Een hernieuwd kunstenaarsstatuut, ‘fair practise’ en vooral ‘fair pay’ is noodzakelijk.
Wordt vervolgd…